VERTİGO (Baş Dönmesi)

Vertigo (baş dönmesi) dönme illüzyonudur. Hastalar vertigoyu genelde dönme, çevrilme, yuvarlanma hissi olarak anlatır ve kendilerinin veya çevresinin döndüğü duygusu şeklinde algılarlar. Vertigo sendromuna; dönme illüzyonunun yanı sıra, bir noktaya net bakamama, denge kaybı, çınlama, bulantı, kusma, terleme ve solgunluk eşlik edebilir.

Temelde iki bölgeye ait bozukluklarda ortaya çıkar;

1.Periferal (iç kulak): Sağ veya sol iç kulaklarda vestibüler (denge organı) alanından kaynaklanan bozukluk; enfeksiyon, kanalların şişmesi (hidropsu) ve kanal içinde kristal taşların yerinden düşüp kanal içinde gezmesi veya bir kanalda çökme olması.

2.Santral (beyin): Beyinde, beyin sapında vestibüler (denge ) organların bağlı olduğu çekirdek veya beyincik alanlarında kaynalanan herhangi bir patolojik hadise (damar yetmezliği, tıkanıklık, tümör ) arasındaki eşit olmayan sinyallerin beyne yanlış olarak gönderilmesine bağlı olarak ortaya çıkar.

 Ayrıntılı öykü ve muayeneler ile hastalığın neden kaynaklı olduğu anlaşılabilir.

En sık görülen vertigo, tekrarlayan vertigonun en sık nedenidir. Öykü oldukça nettir; hastalar yatakta döndüklerinde ya da yatağa yatarken yada yataktan kalkarken rafa bir şey almak için uzandıklarında, ayakkabı bağlarının bağlarken anidençevrenin hareket illüzyonu şeklinde baş dönmesi tanımlar. Hastaların çoğunda BPPV haftalar süren ataklar halinde devam eder; sonra kendiliğinden düzelir. Haftalar, aylar ve hatta yıllar sonra tekrarlayabilir. Uzun yıllardır tekrarlayan vertigo atakları olan hastalarda muayene de normal ise tanı en büyük olasılıkla BPPV’dir. Denge organındaki kopan taşların bir yerden hareket edip veya biryere çökmesi sonucunda olur.

Kulakla ilgili olarak iç kulak enfeksiyonları, menier hastalığı (kanalın şişmesi), vestibüler nörit, travma (kafa yada kulağa yönelik)

Kulağa yönelik yapılan muayeneler hekim tarfından dikkatli yapıldıktan sonra nörolojik olarak hasta sorgulanmalıdır.

Hastada baş dönmesinin yanı  sıra baş ağrısı, gövdeyi hareket ettirememe, bayılma, göz kararması, gözler kapalı iken daha belirgin baş dönmelerinin olması, rahatsızlığın beyin ile ilgili olabileceği şüphesini doğurur.

Spontan pozisyonla ilişkili olmayan vertigolar hastada sorgulanmalı, hatta hastaya ileri tetkikler gerektiğinde yapılmalıdır. Daha sık beyin ile ilgili patolojiler dikkate alınabilinir.

Beyinle ilgili olarak ve nörolojiyi ilgilendiren olaylar :

• Vertebrobaziler yetmezlik; hasta boyun bölgesinde (karotis ve vertebral arter) tıkanıklıklar, plaklar
• Migrenler (baziler migren)
• Epilepsi
• Beyin damar tıkanıklıkları veya kanamalar; beyin sapı, beyincikteki olaylar.
• Beyin enfeksiyonları

Her hastadan rutin olarak istenecek diye bir durum yoktur, hekimin şüphesi doğrultusunda kan tahlilleri, Beyin BT/MRG, Karotis-Vertebral USG, EEG istenebilir.

Baş dönmesinin sebebi bulunduktan sonra, nedenine yönelik tedaviler başlanır. Çok şiddetli olduğu durumlarda damar yolundan tedaviler başlanabilir, hatta hastanade takip ve tedavileri yapılabilinir, bunun dışında ağızdan medikal tedaviler verilir.

Hiçbir nedeni bulunamayan ve de sürekli baş dönmesi olan hastalarda psikiyatrik nedenler sorgulanmalıdır. Bunun dışında, kullandıkları ilaçlar (hipertansiyon, antibiyotikler, doğum kontrol ilaçları, antidepresanlar veya antidepresan ilaç bırakılması), uzun süreli baş dönmesi ilaçları, basit idrar yolu enfeksiyonlarıaraştılmalıdır.